کاغذ در صنعت چاپ

کاغَذ مادّه‌ای است پهن و نازک که از فشردن الیاف موادی مانند خمیر چوب، برنج یا کتان درست می‌شود و بیش‌تر برای نوشتن و نقاشی به کار می‌رود. با این همه، از کاغذ برای بسته‌بندی (مانند کاغذ کادو)، آرایش درونی ساختمان، صافی‌های صنعتی و پژوهشی و کارهای دیگر نیز بهره می‌گیرند.

انسان اولیه ، به‌تدریج که نیاز به تصویر کردن اشیاء ، یادداشت کردن وقایع و ارسال پیام های کتبی را درک کرد، اهمیت و ضرورت شیئی که بتواند بر روی آن اثر به جا ماندنی را ثبت کند، دریافته بود و همواره در راه دستیابی به آن تلاش می‌کرد..
کاغذ‌ یک‌ رکن‌ مهم‌ و‌ اساسی،‌ در‌ فرآیند‌ چاپ‌ به‌ شمار‌ می‌رود‌ که‌ با‌ توجه‌ به‌ ویژگی‌های‌ خاص‌ خود‌ نقش‌ عمده‌ و‌ تعیین‌کننده‌ای‌ بر‌ کیفیت‌ چاپ‌ و‌ خواص‌ کیفی‌ محصول‌ چاپ‌ شده‌ در‌ طول‌ عمر‌ مفید‌ خود‌ دارد.‌ در‌ نتیجه‌ جهت‌ درک‌ روابط‌ متقابل‌ کاغذ‌ با‌ مرکب‌ و‌ دستگاه‌ها‌ و‌ تجهیزات‌ در‌ جریان‌ چاپ،‌ شناخت‌ علمی‌ از‌ ویژگی‌های‌ کاغذ‌ امری‌ ضروری‌ به‌ شمار‌ می‌رود.
چاپ و مواد اولیه مصرفی در فرآیند چاپ:
مواد اولیه مورد مصرف در فرآیندهای مختلف چاپ به نسبت متنوع و گسترده هستند. در مرحله اصلی چاپ در ماشین چاپ، عمده‌ترین مواد اولیه مصرفی شامل کاغذ و مرکب چاپ می‌شوند. شناخت کافی و درک روابط متقابل این دو ماده اولیه طی فرآیند چاپ، منجر به کسب نتایج مطلوب‌تر در رابطه با خواص کیفی مختلف چاپ خواهد شد. توجه به وضعیت فعلی صنعت چاپ در ایران نشان می‌دهد که دانش فنی موجود به طور عمده بر پایه شناخت تجربی از این مواد اولیه بوده و کمتر به دانش فنی علمی وابسته است. این در حالی است که برای پیشرفت این صنعت، نیاز به کسب دانش فنی علمی در زمینه‌های مختلف، از جمله مواد اولیه که بخش عمده‌ای از فرآیند تولید(چاپ) را تشکیل می‌دهند، بسیار ضروری است.
عوامل مورد نیاز برای چاپ کردن
برای شناسائی انواع کاغذ مورداستفاده در صنعت چاپ بهتر است اول با چگونگی چاپ آشنا شویم. همانطور که می دانیم در عمل چاپ از نیروی فشار (۱) برای انتقال اطلاعات از روی فرم (۲) توسط مرکب (3) به روی سطح مورد نظر مانند کاغذ (4)استفاده می شود.
بنابراین برای چاپ کردن چهار چیز مورد نیاز است:
۱ -فشار : نیروی انتقال دهنده ی اطلاعات
۲ -فرم : حمل کننده اطلاعات
3- مرکب: ماده ای که چاپ را به ظهور می رساند.
4- سطح زیر چاپ( کاغذ) : سطح دریافت کننده اطلاعات

فشار ( P=F/A )
تعریف فشار: نیروی وارده بر واحد سطح را فشار می گویند.در رابطه فوق P فشار ، F نیرو و A سطح می باشد.
بنابراین هر چه قدر سطح مورد نظر برای چاپ بزرگتر باشد نیروی بیش تری برای چاپ مورد نیاز است.
استفاده از نیروی فشار در دستگاه های چاپ می تواند شکل های متفاوتی داشته باشد برای مثال تکنولوژی جوهرافشان که مورد استفاده در چاپگرهای رومیزی می باشد که یکی از روشهای چاپ است.

فرم (Form ):

فرم کلمه ای انگلیسی است که به معنی شکل می باشد فرم به معنی شکل و اطلاعات نسبت به مشخصات ظاهری اشیا به کار می رود فرم را صرف نظر از نوع مواد مورد استفاده در آن از قبیل جنس، رنگ و … اشیاء به معنی مشخصات ثابت و از پیش تعیین شده در نظر می گیرند.فرم های اداری مانند فرم ثبت نام که شکل اطلاعات را از پیش تعیین می کند همچنین وقتی فرم یک لباس را توصیف می کنیم نسبت به ابعاد ظاهری آن مانند شکل آستین، تعداد دکمه ، گشادی و یا تنگی آن و غیره اشاره می کنیم ولی جنس لباس و رنگ آن را در شرح فرم نمی آوریم.
فرم در چاپ وسیله ای است که اطلاعات مورد نظر برای چاپ را به دستگاه چاپ انتقال می دهد فرم های چاپی دو دسته اند:
الف) فرم های نرم افزاری
ب) فرم های سخت افزاری
دستگاه چاپ برای تولید هر نسخه از اطلاعات باید یک بار از فرم استفاده کند تا بتواند اطلاعات را روی فرم به روی کاغذ یا مواد دیگر انتقال دهد. بنابراین فرم چاپی شامل تصاویر و متن ها و نقوشی است که قصد چاپ و یا تکثیر آن ها را داریم . دستگاه چاپ بنا به نوع و روش کارش از یکی از دو نوع فرم گفته شده می بایست استفاده کند.
انواع فرم های چاپی:
همان طور که اشاره شد فرم های چاپی دو دسته اند: فرم های نرم افزاری و فرم های سخت افزاری. این تقسیم بندی براین اساس است که دستگاه ها ی چاپ دو نوع اند:
الف- دستگاه های چاپ که از فرم های نرم افزاری استفاده می کنند(دستگاههای چاپ غیر تماسی)
ب- دستگاههای جاپ که از فرم های سخت افزاری استفادده میکنند(دستگاههای چاپ تماسی)
تهیه و تولید انواع فرم های چاپ از اهمیت خاصی برخوردار است که بطور مفصل در مورد آن توضیحاتی داده میشود.
مرکب:
کیفیت ظاهری یک تولید چاپی در مرحله ی اول توسط نوع مرکب استفاده شده مشخص می گردد. هر کار چاپی نسبت به کاغذ مورد استفاده ، روش چاپ موارد استفاده ی محصول چاپی و غیره به مرکب مناسب خود نیاز دارد. مناسب بودن یا نبودن مرکب براساس خواص مختلف فیزیکی و شیمیایی آن تعیین می شود.معمولاً همه ی مرکب ها شامل چهار جزء می باشند.
الف) رنگدانه ب) چسب ج) مواد اضافه کننده د) مواد حامل مرکب (حلال)
بنابراین مرکب، ترکیبی است از چهار جزء اصلی ، و وقتی مرکب روی سطح مناسب مناسب مانند کاغذ قرار می گیرد بخشی از آن به درون الیاف کاغذ وارد می شود. در این عمل مواد چسبنده ی مرکب، باعث چسبندگی رنگدانه ها به یکدیگر شده اند و موجب جذب مرکب برروی کاغذ نیز می گردد.

سطح زیر چاپ :
سطح زیر چاپ، یا سطح چاپی، صفحه ای است که اطلاعات مورد نظر، توسط دستگاه چاپ، به روی آن انتقال داده میشودو به صورت محصول چاپی در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد.به همین دلیل کیفیت و هزینه تولید آن از اهمیت خاصی برخوردار است.امروزه انواع روشهای مختلف برایچاپ روی مواد مختلف ابداع و اختراع شده است.تا هزینه تولید کاهش یابد. موادی مانند کاغذ، پارچه،شیشه،فلز، پلاستیک، چوب و غیره.
کاغذ به عنوان یک رکن مهم‌ در فرآیند چاپ‌
امروزه در دنیا بالغ بر 3 هزار نوع محصول کاغذی تولید می‌شود که هرکدام بسته به متغیرهای مختلف، نقش و اثرات مختلفی بر کاربرد نهایی آنها دارند. در فرآیند چاپ، کاغذ به عنوان یک رکن مهم مطرح بوده و با توجه به ویژگی‌های خود، نقش عمده و تعیین‌کننده‌ای بر کیفیت چاپ و خواص کیفی محصول چاپ شده در طول عمر مفید خود دارد. لذا شناخت کافی و عملی از آن جهت درک روابط متقابل کاغذ، مرکب و تجهیزات چاپ در مراحل مختلف چاپ ضروری است. همان طور که گفته شد، متاسفانه در حال حاضر در صنعت چاپ کشور دانش فنی موجود در رابطه با کاغذ و ویژگی‌های آن بیشتر به صورت تجربی است و این امر حتی در رشته‌های دانشگاهی مرتبط با صنعت چاپ نیز مورد توجه کافی و لازم قرار نگرفته است. در این مقاله سعی می‌شود در حد مختصر و مفید به موارد مذکور پرداخته شود.

چاپ افست

  افست نوعی از چاپ است که امروزه به طور بسیار گسترده برای چاپ انواع کتاب ، مجله ، بروشور و کاتالوگ ، پوستر و خلاصه هر چیزی که قرار است بر روی کاغذ و با تیراژ بالا (معمولاً 1000 عدد یا بیشتر) و نیز با کیفیت بالا چاپ شود مورد استفاده قرار می گیرد.

دستگاه های چاپ افست بسته به مدل دارای سایز چاپ از 50*35 سانتی متر تا 100*70 و حتی در موارد محدود تا سایز 140*100 می باشند.

 در چاپ افست از مدل رنگ CMYK استفاده می شود و هر رنگ به صورت جدا گانه بر روی کاغذ چاپ میشود و عمل ترکیب رنگ بر روی کاغذ صورت میگیرد.برخی از دستگاه های چاپ افست دارای یک ستون رنگ هستند یعنی در هر بار مکش کاغذ فقط می توانند یک رنگ را روی کاغذ چاپ کنند. برخی از دستگاه ها دو رنگ و برخی نیز چهار رنگ هستند که چاپ هر چهار رنگ را با یک بار مکش کاغذ انجام می دهند. برخی از دستگاه های چاپ افست 5 رنگ هستند که علاوه بر چاپ هم زمان CMYK میتوانند چاپ رنگ پنجم (مثلاً نقره ای یا طلایی یا رنگ های ساختگی) و یا حتی چاپ ورنی را انجام دهند.

  تکنولوژی چاپ افست کمی پیچیده است. در این تکنولوژی برای چاپ هر رنگ بر روی کاغذ از سه استوانه ی اصلی استفاده می‌شود (شکل 1). به دور غلطک اول صفحه ای فلزی از جنس آلومینیوم که به آن پلیت یا زینک میگوید پیچیده می شود. این صفحه ی فلزی قبلاً در واحد پیش از چاپ موسوم به لیتوگرافی ساخته می شود. در لیتو گرافی فایلی که برای چاپ ارسال شده است به چهار رنگ تشکیل دهنده ی آن (CMYK) تقسیم شده و فایل مربوط به هر رنگ با نوعی از مواد پلیمری مخصوص بر روی سطح ورقه ی آلومینیومی چاپ میشود. جنس سطح زینک یعنی بخشهایی که از ماده‌ی پلیمری پوشانده شده است به گونه ایست که به هیچ عنوان مرکب را به خود جذب نمیکند اما جاذب آب می‌باشد. جنس بخش پلیمری به گونه ایست که دقیقاً برعکس عمل می کند یعنی مرکب را جذب کرده و آب را جذب نمی‌کند. اگر به تصویر 1 نگاه کنید متوجه می شوید که دو غلکط کوچک با غلطک اصلی زینک در تماس هستند. یکی از آنها با محفظه‌ی آب در تماس است و دیگری با محفظه‌ی مرکب. غلطک زینک بسته به تصویری که با مواد پلیمری بر سطح آن نقش بسته مرکب را از غلطک جذب می‌کند و در سایر بخش‌ها فقط مرطوب می‌شود. سپس این رنگ جذب شده را به غلطک پایینی که از جنس لاستیک می‌باشد منتقل می‌کند این غلطک هم بر روی کاغذ میچرخد و مرکب را به سطح کاغذ منتقل می‌کند. غلطک زیرین وظیفه‌ی فشار دادن کاغذ به غلطک لاستیکی را بر عهده دارد.

شکل 1
شکل شماتیک ساز و کار چاپ افست

   در یک دستگاه چاپ افست چهار رنگ مکانیزم بالا چهار بار در طول دستگاه تکرار می‌شود . بنابر این ابعاد دستگاه‌های چاپ افست بستگی به سایز چاپ آنها و نیز به تعداد رنگ آنها دارد. قیمت دستگاه‌های چاپ افست هم به همین امر و نیز کمپانی تولید کننده و سال تولید دستگاه بستگی دارد. به طور کلی دستگاه‌های چاپ افست بسیار بزرگ و نیز بسیار گران قیمت هستند.